kerk van Garmerwolde

Uniek ID: RM9780
naam gebouw: kerk van Garmerwolde
Rijksmonumentnummer: 9780
algemene beschrijving muurschilderingen: nl Kort na bouw baksteenimitatie op gewelven (niet in het zicht). Begin 16de eeuw op muren en gewelven laat-gotische figurale schilderingen op witte pleisterlaag (1-12), ingekaderd door natuursteen-imitatie, ornamentale ranken en bloemmotieven met groteske elementen, mogelijk in twee verschillende perioden kort na elkaar uitgevoerd. Verder gordijnschildering op oostwanden dwarspand (13) en drie wijdingskruisen, waarschijnlijk 16de-eeuws (14). Schilderingen sterk reconstruerend hersteld tijdens kerkrestauratie 1941-1944. (bron:Q122982902)
dit gebouw elders, url of uri: http://www.wikidata.org/entity/Q2240521; https://www.reliwiki.nl/index.php?title=Garmerwolde,_Dorpsweg_69_-_Kerk_van_Garmerwolde; https://www.groningerkerken.nl/nl/kennisbank/kerken/G/10/garmerwolde-kerk-garmerwolde; https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/9780
plaats waarin het gebouw ligt: Garmerwolde
Heeft huidige functie: Cultureel en maatschappelijk
Type verwarming: cv
Type verwarming sinds (jaartal): 1944?
Ingevoerd door: Aafje OUOU
gebouw beschreven in bron: Het kleurenschema van de middeleeuwse kerkinterieurs van Groningen; Aantekeningen bij de onlangs ontdekte schilderingen in Groningen, Friesland en Drenthe; Groninger kerken en hun schilderingen; Lagen van betekenis. Laatmiddeleeuwse muur- en gewelfschilderingen in Noordwest-Europa; Afschrift van het Dagboek van de Restauratie van de Kerk en Toren der Ned. Hervormde Gemeente te Garmerwolde; De Kerk van Garmerwolde. Restauratie-visies in de eerste helft van de 20ste eeuw; Rapport conservatie gewelf- en muurschilderingen NH kerk Garmerwolde; Alle middeleeuwse kerken. In Groningen en Drenthe
Bouwgeschiedenis: Kruiskerk met recht gesloten koor en koepelvormige gewelven, alsmede vrijstaande toren 3de kwart 13de eeuw. Schip gesloopt 1859.
Restauratiegeschiedenis: Tussen 1941 en 1944 werden de schilderingen ontdekt, blootgelegd en gerestaureerd door Gerhard Jansen. In 2013 heeft een tweede conservatieronde plaatsgevonden door OUOU restauratoren. Bij alle schilderingen zijn onthechte delen vastgezet. Retouches van Gerhard Jansen zijn grotendeels intact gebleven op enkele na. Tijdens de conservatie zijn er een minimaal aantal bevingsscheuren hersteld.
Schadegeschiedenis: Grote zoutbelasting in de wanden door de vele watervloeden afgelopen eeuwen. Op het moment van restauratie in de jaren '40 verkeerde de kerk waarschijnlijk lange tijd in verwaarloosde toestand. Na afronding van deze restauratie was het gebouw vermoedelijk nog lange tijd zeer vochtig. Dit verklaart de enorme vochtverkleuringen en zwarte schimmelaanslag in de restauratie pleister- en verflagen. Er huizen verschillende vleermuiskolonien rondom de kerk waardoor er op het metselwerk in de kap zeer veel vleermuizenpoep aanwezig is.