Uniek ID

RM18555

Martinikerk

naam gebouw

Martinikerk

Rijksmonumentnummer

18555

algemene beschrijving muurschilderingen

nl Van beschildering eerste periode (ca 1250) met o.a. schub- en golfmotieven blokverbanden en stippels in grijs, rood, geel en zwart belangrijke restanten bewaard gebleven op wanden, pijlers en gewelven romano-gotische kerk, vooral in viering en noorderdwarspand (1-2); rond klankpotten noorderdwarspand Franse lelies. In schip op 13de-eeuwse gedeelten soortgelijke polychromie naar teruggevonden sporen hersteld; moderne kleurgeving zuiderdwarspand op 13de-eeuwse motieven gebaseerd; 3de kwart 14de eeuw: fragment van Maria op de troon van Salomo, waarschijnlijk geen onderdeel van meer omvattend decoratieprogramma, maar op zichzelf staande schildering (3). Rom 1420 beschildering koor voltooid. Wand- en gewelfvlakken wit gepleisterd, bogen, schalken en ribben rood met witte schijnvoegen; zuilen en muurdammen van de buitenwand echter in schoon metselwerk. Bij sluitringen en aansluitend deel gewelfribben kleurige manchetten, op gewelfveld begeleid door kam met lineair motief. Op sluitstenen koorlantaarn figurale voorstellingen in Zuidnederlands beïnvloede stijl: in koorsluiting Christus, in daarop aansluitende travee Maria met Kind, dan Johannes de Doper, van wie de kerk een armreliek bezat, verder kerkpatroon Martinus en stadswapen (4). Op sluitstenen kooromgang wapenschilden (5). Naar analogie van iets jongere koor Der Aa-kerk waarschijnlijk ook de dagkanten lichtbeukvensters en nissen daaronder rood.

Na voltooiing tegen 1480 verbouw schip op verschillende gewelven figurale schilderingen en rankmotieven aangebracht (7-18). Op onregelmatige pijlers, gevormd uit 13de-eeuwse westmuur, baksteenbeschildering. Ca. 1520- 1530 gehele kerk van nieuw decoratiepatroon voorzien: gele natuursteenblokken met witte voegen op zuilen, schalken en ribben, en rond vensters en nissen; in schip op tweede zuilenpaar uit het westen steentjesbeschildering gedeeltelijk gehandhaafd; koorgewelf blauw met sterren van bladgoud op papier; waarschijnlijk ook uit deze periode knol-achtig motief met ter weerszijden uitspringende ranken op aantal schipgewelven (1, 2, 9, 11-14, 16, 17); in koor en 15de-eeuwse delen schip bij restauratie deze polychromie hersteld. Vrijwel direct aansluitend ca. 1535 in samenhang met nieuwe kleurenschema figurale schilderingen in dichtgezette koornissen en op de westwand (19-20). Ca. 1570 grijze blokbeschildering koor (niet bewaard). Rond 1600 boven ingang zuiderdwarspand cartouche met tekst (21), Beschildering bovenverdieping kapel uit 1904 (22).

Niet geïdentificeerde wapenschilden zijn niet afzonderlijk als muurschildering opgenomen. (bron:Q122982902)

dit gebouw elders, url of uri

http://www.wikidata.org/entity/Q1905634

https://www.reliwiki.nl/index.php?title=Groningen,_Martinikerkhof_3_-_Martinikerk

https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/18555

plaats waarin het gebouw ligt

Groningen

Heeft huidige functie

Religieus

gebouw beschreven in bron

Alle middeleeuwse kerken. In Groningen en Drenthe

Bouwgeschiedenis

Houten kerk ca. 800, tufstenen zaalkerk met inspringend koor en halfronde absis, 10de eeuw. Vóór 1245 romano-gotische kruisbasiliek met drie absiden en toren. Basilikaal koor met sacristie ca. 1400-1420. Verbouwing schip tot hallenkerk ca. 1430-1464, na instorting toren in 1468 tot ca. 1480 westelijke verlenging met één travee. Bouw noorderkapel en librije boven sacristie ca. 1500. Nieuwe toren 1469-1482, bovenbouw ca. 1550. Restauratie koor 1962-1969, schip 1969-1975.